Wat doet je chakra, en waar zitten ze? Alles over chakra’s

Chakra, van het Sanskritische ‘cakram’, betekent letterlijk ‘wiel’. Het begrip wordt in verschillende Oosterse tradities aangewend om punten in het lichaam aan te duiden waar zogenaamde nadi’s, energiestromen, samenkomen. Vaak worden de chakra’s afgebeeld als lotusbloemen – elk chakra heeft een eigen aantal bloemblaadjes. Er zijn enorm veel verschillende interpretaties van wat chakra’s nu precies zijn, en de laatste honderd jaar zijn daar nog tal van Westerse interpretaties bijgekomen.

Het mooie is dat het chakrabegrip hier zich erg goed toe leent: wat je er ook mee doet en hoe je er ook naar kijkt, het basisidee blijft hetzelfde. Er kan gediscussieerd worden over of de toevoeging van kleuren aan de chakra’s een echte bijdrage levert aan de chakrabeleving, maar die discussie is geloof ik puur subjectief.

---

---

Wat zijn chakra’s?

Chakra’s zijn, voor alle duidelijkheid, net als de nadi’s niet écht fysiek aanwezig in het lichaam. Traditioneel gezien toch – je vindt evengoed mensen die de chakra’s als onderdeel van het lichaam rekenen. In dit artikel gaan we er echter van uit dat het om puur denkbeeldige werkpunten gaat.

De invloed die we zogezegd op de chakra’s uitoefenen met externe factoren als bijvoorbeeld aanraking, geluid of kleur, is eigenlijk een soort spiritueel ‘placebo-effect’. Omdat we ons de chakra’s zo levendig inbeelden, en ons voor de geest houden dat de kleuren, geuren of geluiden die we aan een bepaald chakra wijden dat chakra kunnen beïnvloeden, menen we werkelijk veranderingen binnen de chakra’s waar te nemen.

Maakt dat het hele chakra-gebeuren, en de beleving van wie met chakra’s werkt, nep? Absoluut niet. Het chakra systeem steunt net op het idee dat we door middel van visualisatie en intentie vat kunnen krijgen op de manier waarop wij de wereld ervaren (de vraag of die ervaring op zich dan echt is, en in welke mate, of niet, is een prachtig vraagstuk dat de mens al duizenden jaren bezig houdt). Door centra (de chakra’s) aan te duiden binnen ons lichaam, die bovendien overeenstemmen met de fysieke reacties op emoties, creëren we een denk- en werkkader voor onszelf. Dit brengt ons ook meteen naar het volgende punt: hoe worden chakra’s gebruikt?

---

Hoe worden chakra’s gebruikt?

Chakra’s worden gebruikt ter visuele ondersteuning van meditatie en yoga (in zijn meest oorspronkelijke betekenis omvat yoga op zich praktijken als meditatie en reflectie – maar dat is een verhaal voor een andere keer).

De manier waarop de chakra’s gebruikt worden verschilt wederom van opvatting tot opvatting, en van leerkracht tot leerkracht. Zo kan je je aandacht naar een bepaald chakra brengen en mediteren op dat specifieke chakra. Richt je bijvoorbeeld je aandacht op je keelchakra, dan kun je daarbij een mantra als ‘ik druk mezelf uit’ herhalen. Deze methode wordt vaak toegepast door mensen die een bepaald chakra wensen te deblokkeren, of juist een overactief chakra weer willen kalmeren.

Ook een optie is het langzaam overlopen van de chakra’s. Zo breng je je focus van chakra naar chakra, terwijl je bij elk chakra apart stilstaat. Zo zou de levensenergie, de prana, weer vrijelijk kunnen stromen. Dit is ook het beoogde doel van veel yogi’s: dankzij de yogahoudingen, de aandacht voor de ademhaling (ook wel pranayama genoemd) en de focus op de chakra’s komt de prana weer in balans.

Kundalini yoga, een vorm van yoga waaraan tegenwoordig nogal legendarische eigenschappen toegedicht worden, is een vorm van yoga waar sterk met chakra’s gewerkt wordt. Een kundalini yogasessie bestaat doorgaans uit een reeks oefeningen, elk gewijd aan een zeker chakra. Er wordt van het wortelchakra, aan het stuitje, naar het kruinchakra toegewerkt. Het beeld dat gebruikt wordt is dat van een opgerolde slang die na het overlopen van de chakra’s als een veer omhoog springt, alle chakra’s met elkaar verbindend. Na een kundalini sessie zou je in een staat van lichte helderheid gaan verkeren.

---

Hoeveel chakra’s zijn er?

Het aantal chakra’s dat men telt is eveneens sterk afhankelijk van de context waarin men dat tellen doet. Volgens de ene opvatting zijn er vier chakra’s, volgens de andere zijn er honderdveertien. Dat er zo veel verschillende aantallen chakra’s worden geteld is overigens nog maar eens een bewijs dat er ontzettend veel interpretaties van de chakraleer zijn.

In het Westen wordt er vooral gewerkt met een systeem waarin we zeven chakra’s tellen. Het is overigens ook zo dat Westerse yogatheorieën ook in Oosterse landen, met name in India, enorm aan populariteit gewonnen hebben. Je zult dus ook daar yogascholen en goeroes vinden die het zeven chakra systeem toepassen.

---

Welke chakra’s zijn er (volgens het zeven chakra systeem)?

We overlopen de zeven chakra’s en staan stil bij hun functies, kleuren, vormen.

Functie

Wanneer we een onderscheid proberen te maken tussen de verschillende chakra’s en hun functies, valt al snel op dat die functies elkaar soms overlappen. Dat is dan ook meer dan logisch: om te functioneren, hebben we alle chakra’s nodig, of toch alle functies die die chakra’s vertegenwoordigen. Dat die chakra’s op elkaar inspelen is dan ook alleen maar logisch. Tijdens het werken met chakra’s ondervindt men ook vaak dat een verbetering in het ene chakra een verbetering in het andere chakra met zich mee kan brengen – het lichaam is uiteindelijk ook een geheel, en geen verzameling van aparte elementen.

Kleur

Elk chakra heeft een eigen kleur. Die kleuren wisselen nogal eens, afhankelijk van welke traditie men aanhangt, maar in het Westen is het regenboogverloop van wortel- naar kruinchakra redelijk algemeen aanvaard. De kleur heeft een puur symbolische waarde, en kan uiteraard aangewend worden om de intentie van een meditatie- of yogasessie of een ritueel te versterken.

Aantal blaadjes

De chakra’s worden traditioneel afgebeeld als lotusbloemen, met elk een eigen aantal blaadjes. Je kunt ook dit kenmerk gebruiken om je intentie te ondersteunen.

---

1. Muladhara – Wortel chakra

De Muladhara, of het wortelchakra, is het eerste, onderste chakra. Dit chakra wordt ter hoogte van het stuitje gevisualiseerd, en is verantwoordelijk voor je gevoel van aarding en veiligheid. Dit chakra hangt sterk samen met het ‘thuis’ gevoel en de vervulling van basisbehoeften – voedsel, drank en een plek om te slapen.

Kleur: rood.
Aantal blaadjes: 4

---

2. Svadhistana – Sacraal chakra

Het Svadhistana of het Sacrale chakra wordt net onder de navel gevisualiseerd. Dit chakra is verantwoordelijk voor je vermogen relaties aan te gaan en zinvol te beleven, maar is ook het centrum van je seksuele energie.

Kleur: oranje.
Aantal blaadjes: 6

---

3. Manipura – Zonnevlecht chakra

Het Manipura, of de zonnevlechtchakra, vind je ter hoogte van de navel. Het is enerzijds waar je zelfwaarde en zelfvertrouwen huizen, maar anderzijds ook het centrum van zelfcontrole en discipline.

Kleur: geel.
Aantal blaadjes: 10

---

4. Anahata – Hartchakra

Het vierde chakra, of het hartchakra, ligt in de hartstreek. Het omvat zowat alles wat te maken heeft met ons vermogen tot liefhebben: zowel de liefde die we voor onszelf voelen, als de liefde voor de wezens en de wereld rondom ons.

Kleur: groen.
Aantal blaadjes: 12

---

5. Vishuddi – Keelchakra

Het keelchakra vind je – uiteraard – terug in je keel. Dit chakra draait om zelfexpressie, waarheid en eerlijkheid, maar ook om reiniging: wanneer je iets uit, draag je het niet meer alleen in je. Zelfs als er niemand is om je waarheid te aanhoren, werkt het reinigend je waarheid te uiten!

Kleur: (licht) blauw.
Aantal blaadjes: 16

---

6. Ajna – Derde oog chakra

Het voorlaatste chakra is het chakra van het derde oog. Dit mystieke chakra is ons cognitieve centrum. Je vindt er kennis en wijsheid (zowel intuïtief als overgenomen), maar ook de verbeeldingskracht, ons denkvermogen en de mogelijkheid beslissingen te nemen. Vaak wordt dit chakra ook verantwoordelijk geacht voor paranormale gaven (of haarfijn afgestelde intuïtie), en inzichten uit meditatie.

Kleur: indigo of paars.
Aantal blaadjes: 2

---

7. Sahasrara – Mystieke Chakra

Het kruinchakra is het laatste en meest mystieke chakra. Soms wordt dit chakra ook als buiten het lichaam afgebeeld – het zweeft dan boven de kruin, maar zit niet binnen ons. Het wordt enerzijds beschouwd als de opening waardoor energie, of prana, ons lichaam binnentreedt. Anderzijds is het het chakra dat alle andere chakra’s met elkaar verbindt, en van het lichaam een eenheid maakt: op mentaal, fysiek, spiritueel en energetisch vlak.

Kleur: wit.
Aantal blaadjes: er worden doorgaans 1000 blaadjes afgebeeld, maar dit is enkel symbolisch. Het Sahasrara wordt eigenlijk gevisualiseerd als een lotusbloem met een oneindig aantal blaadjes.

---

Een chakra dat uit balans is herkennen

Problemen die te maken hebben met een zeker chakra kunnen beschouwd worden als het uit balans zijn van dat chakra. Verschillende chakra’s kunnen tegelijkertijd uit balans zijn – dat is zelfs meestal het geval – en een storing in een chakra brengt vaak storingen in andere chakra’s met zich mee. Dit omdat, zoals we eerder al zeiden, de chakra’s nogal met elkaar overlappen in functie. De gevolgen van bijvoorbeeld een verstoord wortelchakra zullen dus ook invloed hebben op de werking van het zonnevlechtchakra.

Soms is het echter mogelijk er een chakra uit te pikken dat duidelijk voor meer problemen zorgt dan de rest. Kijk of je in onderstaand overzicht hét chakra vindt dat je parten speelt.

1. Muladhara

Een blokkade of overactiviteit in het eerste chakra uit zich in een gevoel van onveiligheid of onrust. Je bent bang dat je niet genoeg hebt van wat je nodig denkt te hebben, hebt het gevoel dat niemand je ondersteunt, en bent afhankelijk van dingen die buiten jezelf of je controle liggen. Je hebt het gevoel vast te zitten en niet meer vooruit te komen.

2. Svadhistana

Een ongebalanceerd Svadhistana lijdt tot een reeks klachten die vaak, al dan niet onrechtstreeks, te maken hebben met seksualiteit en intimiteit. Je vindt seks bijvoorbeeld maar vies, of vindt het juist ongelofelijk belangrijk om seksueel begeerd te worden. Je gaat relaties aan waarvan je weet dat ze je geen goeds zullen brengen, en vindt het idee dat iemand je kan beminnen om wie jij echt bent maar vreemd – misschien zelfs iets onmogelijks.

3. Manipura

Wanneer je Manipura uit balans raakt, wordt het verwezenlijken van je doelen iets dat onmogelijk lijkt. Je geeft je eigen vrijheid uit handen en voelt je veiliger wanneer anderen keuzes voor je maken. Op deze manier geef je ook de controle over je eigen leven uit handen, al dan niet bewust vanuit de overtuiging dat jij er toch niets mee kunt aanvangen. Je zelfvertrouwen staat op een laag pitje. Ook wanneer je zelf je keuzes uit handen geeft heb je het gevoel dat die keuzes je eerder uit handen genomen zijn. Je voelt je het slachtoffer van je omgeving. Vaak gaat dit gevoel gepaard met buikpijn en angst.

4. Anahata

Een ongebalanceerd Anahata uit zich in problemen met liefhebben; zowel jezelf als anderen. Je hebt misschien het gevoel dat je anderen tevreden moet stellen opdat zij je accepteren om wie je bent, en hebt de neiging jezelf daarom te gaan wegcijferen. Je vindt het moeilijk je open te stellen naar anderen toe: zowel empathisch zijn als andermans empathie aanvaarden lukt niet goed. Je vindt het moeilijk om het leven als iets fijns te ervaren en ziet er vooral de negatieve kanten van, net als van de mensen rond je. Ook wraakgevoelens kunnen hier een rol spelen.

5. Vishudda

Wanneer het keelchakra uit balans is, vind je het een ongelofelijke opgave om je waarheid te uiten. Je sluit je misschien liefst aan bij wat anderen denken en zeggen, al is het maar om confrontaties te vermijden. In extreme gevallen kan dit leiden tot situaties waar je niet meer echt weet wat je zelf nu eigenlijk wilt, denkt of vindt. Je krijgt het gevoel dat anderen je niet (willen) horen, en dat brengt frustraties met zich mee. Soms gaan deze gevoelens gepaard met keelpijn of heesheid.

6. Ajna

Als je prana niet naar behoren door je Ajna, het derde oog chakra, stroomt, uit zich dit voornamelijk in storingen in je intuïtie. Je hebt het gevoel dat je intuïtie je in de steek laat, en hebt daarom erg veel moeite met keuzes maken. In extreme gevallen uit zich dit in een verloren gevoel. Je weet niet meer waarom je hier op aarde bent, en hebt geen flauw idee van wat je moet doen. Hoofdpijn of spanningen rond de ogen en wenkbrauwen kunnen een fysieke component van de storing zijn.

7. Sahashrara

Wanneer het kruinchakra, de Sahasrara, geblokkeerd is, uit dit zich in een gebrek aan voeling met je spirituele kant. Je gaat ter compensatie ontzettend veel belang hechten aan materiële zaken en verwezenlijkingen, en persoonlijk slagen. Misschien krijg je het gevoel dat je geen spirituele bijstand verdient, en ga je het hogere dat je tot nu toe door het leven heeft gegidst dingen kwalijk nemen. Misschien voel je je zelfs in de steek gelaten door je spirituele gids. Ook hier kan hoofdpijn optreden.

---

Chakra’s balanceren

Door middel van mantra’s (in de vorm van een korte zin, of de traditionele mantra’s), yoga-oefeningen, visualisatie, mudra’s (dit zijn handgebaren) maar ook wilskrachtige daden herstellen we de onbalans in onze chakra’s. Je doet dit overigens waarschijnlijk onbewust ook al: het is dus niet zo dat je, wanneer je je niet van chakra’s bewust was, een heel leven lang blokkades hebt opgeworpen. Je breekt zelf ook zonder het te weten blokkades neer – dat is gewoon een onderdeel van het leven.

Wanneer je dan uiteindelijk bewust met chakra’s gaat werken, merk je misschien dat je zelf betere strategieën hebt ontwikkeld dan wij hier aankaarten: en dat is geweldig! Deze tekst heeft enkel als doel een kader te creëren waarin jij zelf aan de slag kunt gaan met je chakra’s, en je binnen dat kader enkele voorbeelden mee te geven.

1. Muladhara – Mantra: LAM.

Ga in kleermakerszit zitten, en beeld je in dat je wortelchakra wortel schiet. De wortels graven zich onder, steeds dieper de grond in, zodat jij steeds steviger komt te zitten. Denk aan hoe de wortels je leven geven en in staat stellen zelf verder te groeien.

2. Svadhistana – Mantra: VAM.

Stel je voor dat een bol oranje licht ontstaat ter hoogte van dit chakra. Het licht straalt liefde uit – laat die liefde naar jezelf gericht zijn. Ontvang de liefde, en voel hoe de bol groeit wanneer je die liefde ontvangt. Sta er uiteindelijk bij stil hoe de liefde in de bol eigenlijk jouw liefde is – je bent in staat zelf liefde te geven, én te ontvangen.

3. Manipura – Mantra: RAM.

Ga in kleermakerszit zitten en lag je handen op je knieën, met je handpalmen naar boven gericht als dat goed voelt. Strek je rug zodat je lichaam in een aangename, doch rechte houding zit. Breng je kin richting je borst. Breng nu je aandacht naar je ademhaling.

Wanneer je inademt herinner je jezelf aan je eigen kracht – denk bijvoorbeeld aan iets dat je in het verleden verwezenlijkt hebt. Wanneer je uitademt denk je aan wat dat teweeg bracht: misschien deed je iets goeds voor iemand anders, of verbeterde je je eigen situatie drastisch. Kies voor een positieve daad met een positieve uitkomst.

4. Anahata – Mantra: YAM.

Ga op je knieën zitten, met je zitvlak tegen je hielen. Je kunt je knieën dichter bij of juist verder van  elkaar brengen – ga voor wat goed voelt. Adem diep in en strek je rug. Breng nu langzaam je armen omhoog, tot je een T vormt met je lichaam. Richt je handpalmen naar boven en adem diep in en uit. Als het lukt, kun je nu iets achterover gaan leunen. Houd je schouders weg van je oren!

Nu kun je het mantra chanten, of een zin herhalen die je herinnert aan hoe je in staat bent zowel liefde te geven als te ontvangen. Een mantra dat je vertelt dat je ruimte in mag nemen en in moet nemen om dat te doen, kan ook helpen.

5. Vishudda – Mantra: HAM.

Stel je voor dat er een blauw licht ontstaat in je keel. Adem diep in en uit, en chant het mantra. Elke keer dat je het mantra hebt geuit, breidt het licht uit. Eerst vervult het je lichaam, maar al gauw maakt het zich meester van de kamer. Voel hoe het blauwe licht alles helderder en eerlijker maakt, en hoe dat verlichting brengt.

6. Ajna – Mantra: AUM (OM).

Ga in een meditatiehouding naar keus zitten. Sluit je ogen en breng je aandacht naar het derde oog chakra. Beeld je in dat daar werkelijk een oog zit, en dat je het langzaam opent. Doe dit zonder forceren – je moet het oog niet opentrekken. Het moet eerder aanvoelen alsof je het oog de toestemming geeft zich te openen, of het vriendelijk verzoekt open te gaan.

7. Sahasrara – Mantra: OM ter activatie, AH ter ontspanning.

Een yogaflow volgen kan wonderen doen om de balans in het Sahasrara te herstellen. Ga voor een flow die het volledige lichaam aanspreekt: zo kom je tot dat gevoel van eenheid dat het kruinchakra vertegenwoordigt. Een goede flow hiervoor is de zonnegroet: een opeenvolging van relatief eenvoudige yogaposes die het volledige lichaam aanspreken. Herhaal de flow enkele keren, en sluit de sessie af met een reflectiemoment in savasana, ‘lijkhouding’. Hiervoor ga je simpelweg op je rug liggen en leg je je armen iets van je zij, benen gestrekt vooruit.

---

Belangrijke noot

Wanneer je een chakra of je chakra’s weer in balans wilt brengen, is het absoluut af te raden om je aandacht te richten op wat dat ongebalanceerd zijn teweeg brengt. Het is beter je te focussen op de eigenlijke functie van het chakra, en te handelen hoe je zou handelen met een gebalanceerd chakra. Dit soort daden helpt het chakra weer te herstellen omdat het het beoogde chakra sterker maakt.

Focus je dus, bij een blokkade in het keelchakra, niet op hoe je maar niet gehoord wordt. Richt in plaats daarvan je volle aandacht op het overbrengen van je waarheid of een boodschap.

Het is namelijk niet zo dat je, omdat je chakra geblokkeerd is, iets niet meer kunt: je hebt er gewoon meer moeite mee. En dan moet je gaan oefenen!

---

---